TITLE

Artykuły specjalistyczne / Sport

Terapia wtórnych skutków zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego

 

 

     W etiologii choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego najczęściej wymienia się urazy, mikrourazy, przeciążenia, wadliwe obciążenia, przebyte stany zapalne czy wrodzone nieprawidłowości w jego budowie. W dużej części przypadków nie można jednak ustalić konkretnej przyczyny gonarthrosis. Zmiany powyższe mogą mieć charakter konfliktu rzepkowo-udowego lub udowo-piszczelowego, choć najczęściej oba konflikty występują łącznie. Zmiany chorobowe dotyczą zarówno elementów kostno-stawowych, jak i tkanek miękkich okołostawowych (torebki stawowej, ścięgien i ich przyczepów, więzadeł, kaletek maziowych). Zachodzące w stawie zmiany destrukcyjne stają się przyczyną dolegliwości bólowych znacznie upośledzających chód, a redukcja ruchomości przyjmuje charakterystyczny obraz tzw. wzorca torebkowego, w którym to zgięcie kolana jest silniej ograniczone niż jego wyprost. 


     W progresji zwyrodnień stawu kolanowego dużą rolę przypisuje się mięśniowi czworogłowemu uda, a zwłaszcza jego części dwustawowej (rectus femoris). Mięsień czworogłowy uda wraz z rzepką tworzy tzw. aparat wyprostny kolana. Powierzchnia udowa rzepki i dół międzykłykciowy tworzą głęboki pionowy rowek, w którym ślizga się rzepka. W czasie maksymalnego zgięcia stawu kolanowego rzepka przemieszcza się w dół o odcinek równy jej dwukrotnej długości. Takie przemieszczenie jest możliwe tylko wtedy, gdy mięsień czworogłowy uda posiada odpowiednią długość. Brak odpowiedniej rozciągliwości tego mięśnia lub zrosty pozapalne rozwijające się w zachyłkach nad- i podrzepkowych powodują upośledzenie ślizgu rzepki i silną kompresję na powierzchnie stawowe, zwłaszcza podczas zgięcia. Im większe zgięcie tym większy docisk powierzchni stawowej rzepki do dołu międzykłykciowego. Taki mechanizm może być jedną z przyczyn konfliktu rzepkowo-udowego, a z całą pewnością jest czynnikiem nasilającym go i potęgującym zwyrodnienie. W warunkach prawidłowych rzepka porusza się wertykalnie, co obok jej własnego kształtu oraz kształtu dołu międzykłykciowego, uwarunkowane jest równowagą siły i długości pomiędzy rectus femoris a vastus medialis. Przykurcz tego pierwszego połączony z osłabieniem siły obszernego przyśrodkowego może spowodować boczne przemieszczenie rzepki i jej konflikt z kłykciem bocznym kości udowej. Stałe drażnienie powierzchni chrzęstnej rzepki w miejscu atypowym może być kolejnym źródłem jej artrozy. 


     Podczas chodu praca ekscentryczna mięśnia czworogłowego uda kontroluje ślizg piszczeli względem uda. Skrócenie tego mięśnia upośledza ów ślizg kosztem zdecydowanie bardziej obciążającym chrząstkę stawową ruchem toczenia. Taki stan w dłuższym okresie prowadzić musi do zaburzeń trofiki warstwy chrzęstnej stawu udowo-piszczelowego i jej stopniowej degeneracji.
Jak na początku wspomniano przyczyn zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego może być wiele, jednak z powyżej przedstawionych mechanizmów wynika, że istotną rolę w dalszej progresji tych zmian może odgrywać mięsień czworogłowy uda. To właśnie legło u podstaw przeprowadzenia badań, w których to podjęto próbę weryfikacji skuteczności terapii bezpośrednio nakierowanej na zmniejszanie wpływu owych niekorzystnych mechanizmów na funkcję stawu kolanowego.  

Tomasz Wolny

© 2017 by Reha Plus. All rights reserved.
Agencja Interaktywna Kraków